Doroczna, włoska wystawa automatów odbyła się w Rimini w dniach 14-16 marca 2023 roku już po raz 35-ty.

Ja osobiście po raz pierwszy miałem okazję odwiedzić tę wystawę 31 lat temu w Rzymie, a kilka lat później właśnie w Rimini. Nie, ENADA nie przeniosła się z Rzymu do Rimini. Po prostu włoska branża rozrywkowa jest jedną z największych na świecie i stać ją było na organizację dwóch wystaw w roku, jesiennej w Rzymie i wiosennej w Rimini.

Wszystko zmieniła w 2020 roku pandemia koronawirusa. W tymże roku nie odbyły się ani wiosenna, ani jesienna ENADA, a w kolejnym tylko jedna we wrześniu w Rimini i to z dużymi obostrzeniami sanitarnymi. Wydawało się, że powoli wszystko wróci do normy, ale okazuje się, że nie do końca.

Przez prawie trzydzieści kolejnych lat na ENADACH wystawiały się zgodnie firmy z obszaru hazardu, niskich wygranych, bukmacherki i rozrywki. Jednak w 2017 roku firmy z branży automatów zręcznościowych zbuntowały się protestując przeciwko rosnącym cenom metra kwadratowego wynajmowanej powierzchni wystawienniczej i postanowiły stworzyć własną wystawę.
Nazwano ją FEE (Family Entertainment Expo) i zorganizowano w pobliskim Rimini, Riccione. Po kolejnej edycji FEE w 2018 roku spółka zarządzająca powierzchnią targową Rimini Fiera poszła po rozum do głowy i wyodrębniła z wystawy ENADA część nazwaną RAS (Rimini Amusement Show), zaproponowała niższe ceny sektorowi “amusement” i tym samym operatorzy i producenci automatów rozrywkowych powrócili na ENADĘ.

Niestety przyszła pandemia i inflacja. Ceny powierzchni wzrosły i drogi hazardu i automatów zręcznościowych znowu się rozeszły, a spółki sektora zręcznościowego wróciły do pomysłu FEE i tym razem wynajęły hale wystawiennicze w Bergamo.
To spowodowało, że tegoroczny RAS ograniczył się do łącznika pomiędzy halami i praktycznie kilku stoisk.

Uroczyste otwarcie wystawy przez organizatorów (Rimini Fiera), stowarzyszenie operatorów (SAPAR) i władze lokalne.

Największe należało do spółki Dalla Pria należącej do wieloletniego prezesa SAPAR, czyli stowarzyszenia włoskiej branży automatów rozrywkowych. Automatów zręcznościowych było zatem na targach jak na lekarstwo, co nie znaczy, że nie było ich wcale.
Na wystawę nie dotarła też żadna z polskich firm, choć bywały lata, że miało w Rimini stoiska kilka spółek znad Wisły.

Stoisko spółki Dalla Pria

Wspomniana wcześniej Dalla Pria prezentowała m.in. dwa sporej wielkości bujaki. Samolot z logo Lufthansy i balon. Towarzyszyły im automatyczne koszykówki o futurystycznym wyglądzie, małe łapy szczęścia, symulator VR i dwa flippery Super Hoop hiszpańskiego Bitronica.

Dość duże stoisko miała na RAS spółka Mondo Giochi. Zajmowały je chińskie automaty do koszykówki, air hockeye hiszpańskiego Bilares Sam oraz cała gama łap szczęścia.

Mondo Giochi postawiło na łapy szczęścia

Mini automaty sprzedające prezentował Fiam Automazione Srl, dmuchańce, zjeżdżalnie i wyposażenie mini placów zabaw można było zobaczyć na stoisku Festo Polis, natomiast automaty video, darty i automaty VR prezentowała firma Gieffe Videogames.

Nad halą-łącznikiem mieszcząca RAS dominowała dmuchana zjeżdżalnia o tematyce morskiej spółki Festo Polis

Czteroosobowy symulator VR na stoisku Casalvieri Group

Flippery ostatnio nie były jakoś mocno reprezentowane na ENADACH, nie licząc odbywających się zwykle w trakcie trwania targów turniejów flipperowych. Ze względu na nieobecność dystrybutora Stern Pinball, w tym roku turniej zorganizowano na maszynkach JJP. Prezentowała je spółka Luxury Games.
Swoją europejską premierę miał na targach ENADA najnowszy flipper Jersey Jack Pinball, czyli The Godfather. W związku z tą premierą pojawił się na włoskiej wystawie nie widziany tam od lat kilku szef JJP – Jack Guarnieri.

Jack Guarnieri z dumą prezentuje swoje najnowsze “dziecko” flippera The Godfather

Starsze modele produkcji Jersey Jack Pinball można było zobaczyć na stoisku firmy Luxury Games

Na jednym ze stoisk hazardowych zagościł w charakterze ciekawostki flipper James Bond PRO spółki Stern Pinball. Swoje odrestaurowane maszynki prezentowała na stoisku spółka Pinball Italy.

James Bond PRO to jedyny nowy flipper Stern Pinball jaki można było zobaczyć na ENADZIE

Dwa flippery hiszpańskiej spółki Bitronic prezentowane były na stoisku spółki Dalla Pria

Stoisko spółki Pinball Italy zajmującej się odnawianiem starych automatów, głównie flipperów

Przy czterech halach Rimini Fiera zajętych przez stoiska spółek hazardowych to oferta nadzwyczaj skromna. Chociaż firmy gamblingowe tym razem nie zaszalały z promocjami swoich stoisk i prezentowały się skromniej w porównaniu do czasów przed pandemicznych.

Na halach wystawy ENADA Primavera królował hazard. Stoisko spółki Cristaltec.

W Rimini pojawiły się m.in. Global Starnet, Bakoo Game Studio, ACME, Cristaltec, Nazionale Elettronica, Octavian Gaming i Sport Bet.

Stoisko spółki Nazionale Elettronica

Automaty hazardowe firmy Octavian Gaming

Global Starnet miał na ENADA Primavera jedno z największych stoisk

Na targach nie zabrakło dostawców części zamiennych do automatów. Stoisko Alberici.

Zobaczymy, czy Włosi zdecydują się w tym roku na jesienną edycję ENADY w Rzymie. Obstawiam, sądząc po frekwencji i ilości stoisk w Riini, że jednak nie. Kultura i rozrywka to jeden z pierwszych wyborów klienta, gdy chodzi o oszczędności, a co by nie mówić mamy kryzys. Po pandemii przyszła wojna na Ukrainie i inflacja. Z pewnością nadchodzący sezon będzie papierkiem lakmusowym dla branży rozrywkowej we Włoszech.

Val B.