Praca na zewnątrz podczas upałów. Takie są obowiązki pracodawcy

Gdy letnie temperatury zaczynają osiągać rekordowe wartości, praca w upale na świeżym powietrzu staje się dużym wyzwaniem. Dla pracowników wykonujących obowiązki na świeżym powietrzu ekstremalne upały są niebezpieczne, a nieodpowiednia ochrona ze strony pracodawcy – tragiczna w skutkach. Zagadnienie to w szczególności dotyczy pracy w parkach rozrywki na otwartym powietrzu, gdzie zatrudnieni spędzają wiele godzin na zewnątrz i narażeni są na promieniowanie słoneczne.

Jakie obowiązki ciążą na pracodawcach i jak zapewnić bezpieczeństwo pracownikom w niekorzystnych warunkach pogodowych? Przygotowaliśmy zbiór kluczowych zasad, które są niezbędne w stworzeniu bezpiecznego i komfortowego środowiska pracy podczas upałów. Przydadzą się nie tylko w parkach rozrywki.

Praca w upale: zagrożenia dla pracowników

Praca w upalnych warunkach niesie za sobą szereg zagrożeń zdrowotnych, które mogą znacząco wpłynąć na bezpieczeństwo i wydajność pracowników. Świadomość pracodawców i pracowników w zakresie ryzyka wiążącego się z długotrwałą pracą w wysokiej temperaturze jest niezbędna dla ochrony zdrowia i życia oraz uniknięcia przykrych powikłań.

Jedną z potencjalnych konsekwencji długotrwałej ekspozycji na słońce jest udar cieplny, który występuje, gdy organizm nie jest w stanie skutecznie regulować temperatury. Do objawów zaliczają się zawroty głowy, dezorientacja, przyspieszone tętno, a w skrajnych przypadkach nawet utrata przytomności. 

Kolejnym zagrożeniem jest odwodnienie. Spowodowane jest ono głównie nadmierną utratą płynów przez pot. Może prowadzić do osłabienia, bólu głowy, problemów z koncentracją, a nawet zaburzeń pracy serca. 

Długotrwała ekspozycja na podwyższone temperatury może również prowadzić do głębokiego zmęczenia, które znacząco osłabia odporność organizmu i zwiększa ryzyko wypadków przy pracy. Można odczuwać senność, spadek energii oraz trudności w wykonywaniu swoich zadań.

Aby zminimalizować te zagrożenia, kluczowe jest zapewnienie bezpiecznego środowiska pracy, z łatwym dostępem do wody, odpowiednią liczbą przerw w pracy w zacienionych miejscach oraz stosowanie lekkiej, przewiewnej odzieży ochronnej. 

Praca w upałach: obowiązki pracodawcy

Zapewnienie dostępu do wody pitnej

Jednym z podstawowych obowiązków spoczywających na pracodawcy w przypadku pracy w upale jest zapewnienie nieodpłatnego dostępu do wody pitnej, gdy temperatura na stanowiskach pracy przekracza 28°C w pomieszczeniach zamkniętych i 25°C na otwartej przestrzeni. Woda powinna być dostępna przez cały czas trwania zmiany i w ilości zaspokajającej potrzeby wszystkich pracowników.

Organizacja pracy

Pracodawca powinien dostosować organizację pracy do panujących warunków atmosferycznych, co obejmuje:

• Dodatkowe przerwy w pracy, które pozwolą pracownikom na odpoczynek i regenerację w chłodniejszych miejscach.
• Rotację pracowników na stanowiskach, aby ograniczyć czas ekspozycji na wysokie temperatury.
• Skrócenie czasu pracy, jeśli warunki są szczególnie uciążliwe. Skrócenie czasu pracy nie może jednak prowadzić do obniżenia wynagrodzenia pracowników.

Środki ochrony indywidualnej

Pracodawca powinien zapewnić pracownikom odpowiednie środki profilaktyczne, takie jak:

• Nakrycia głowy chroniące przed słońcem,
• Lekką, przewiewną odzież ochronną,
• Kremy z filtrem UV, aby chronić skórę przed promieniowaniem słonecznym.

Miejsca odpoczynku

Pracodawca zobowiązany jest również zapewnić zatrudnionym możliwość odpoczynku w miejscach zacienionych i zadaszonych. W pomieszczeniach, w których przebywają pracownicy należy zadbać o odpowiednią wentylację lub klimatyzację, aby temperatura była komfortowa i nie przekraczała norm.

Woda przeznaczona do celów higienicznych

Kolejnym obowiązkiem pracodawcy w przypadku pracy eksponującej pracowników na skrajne temperatury jest zapewnienie dostępu do bieżącej wody do celów higienicznych. Przy pracach brudzących lub wymagających szczególnej higieny, ilość wody powinna wynosić co najmniej 90 litrów dziennie na każdego pracownika.

Ochrona pracowników młodocianych i kobiet w ciąży

Pracodawcy nie mogą zatrudniać pracowników młodocianych w pomieszczeniach, w których temperatura przekracza 30°C, a wilgotność względna powietrza wynosi ponad 65 proc.. Dodatkowo, zabronione jest wykonywanie prac uciążliwych i niosących ze sobą ryzyko uszczerbku na zdrowiu przez kobiety w ciąży i karmiące. Do takich zaliczana jest m.in. praca w środowisku z dużymi wahaniami mikroklimatu, zwłaszcza przy nagłych i gwałtownych zmianach w temperaturze.

Ocena ryzyka zawodowego

Pracodawca powinien dokonać oceny ryzyka zawodowego związanego z pracą w wysokich temperaturach. Na podstawie tej oceny należy wdrożyć odpowiednie środki profilaktyczne, takie jak zabezpieczenia przed promieniowaniem słonecznym oraz organizacja pracy w chłodniejszych porach dnia.

Komunikacja z pracownikami

Pracodawca ma obowiązek informować pracowników o zagrożeniach związanych z pracą w upałach oraz o dostępnych środkach ochrony. Szkolenia z zakresu BHP powinny uwzględniać tematykę pracy w wysokich temperaturach.

Konserwacja urządzeń klimatyzacyjnych

W pomieszczeniach z klimatyzacją pracodawca musi zadbać o regularną konserwację i czyszczenie urządzeń, aby zapewnić ich sprawne działanie i zapobiec problemom zdrowotnym wynikającym z potencjalnych zanieczyszczeń.

Przestrzeganie przepisów prawa

Pracodawca zobowiązany jest przestrzegać przepisów Kodeksu pracy oraz rozporządzeń dotyczących bezpieczeństwa i higieny pracy. Niedopełnienie tych obowiązków może skutkować karami finansowymi, które mogą wynosić nawet do 30 tysięcy złotych.

Praca podczas upałów: podstawy prawne

Podstawy prawne regulujące obowiązki pracodawcy w zakresie zapewnienia bezpiecznych i higienicznych warunków pracy, w tym także w czasie upałów, wynikają z przepisów zawartych w Kodeksie pracy oraz w rozporządzeniach dotyczących bezpieczeństwa i higieny pracy. Zakres obowiązków nałożonych na pracodawcę jest szczegółowo omówiony w publikacjach prawnych, a kontrolę nad przestrzeganiem ich sprawują państwowe instytucje.

Kodeks pracy

Kluczowe przepisy to:

• Art. 207 Kodeksu pracy nakłada na pracodawcę obowiązek ochrony zdrowia i życia pracowników poprzez zapewnienie bezpiecznych i higienicznych warunków pracy. Pracodawca musi organizować pracę w sposób minimalizujący ryzyko dla zdrowia pracowników, dostosowując środki ochrony do zmieniających się warunków pracy.
• Art. 210 Kodeksu pracy dotyczy prawa pracownika do powstrzymania się od wykonywania pracy w sytuacjach, gdy warunki pracy stwarzają bezpośrednie zagrożenie dla zdrowia lub życia. 
• Art. 232 Kodeksu pracy zobowiązuje pracodawcę do zapewnienia napojów i posiłków w warunkach szczególnie uciążliwych, takich jak praca w wysokich temperaturach.
• Art. 304 Kodeksu pracy rozszerza obowiązki pracodawcy na osoby wykonujące pracę na innej podstawie niż stosunek pracy, np. zleceniobiorców.

Rozporządzenie w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy

Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 26 września 1997 r. określa szczegółowe zasady BHP, które pracodawca musi przestrzegać. W kontekście pracy w upałach szczególnie ważne są przepisy dotyczące:

• Zapewnienia odpowiedniej wentylacji i temperatury w pomieszczeniach pracy.
• Organizacji stanowisk pracy na otwartej przestrzeni w sposób minimalizujący ryzyko związane z warunkami atmosferycznymi.

Państwowa Inspekcja Pracy (PIP)

Organem nadzorującym przestrzeganie przepisów BHP jest Państwowa Inspekcja Pracy. PIP ma prawo kontrolować warunki pracy i nakładać kary na pracodawców, którzy nie przestrzegają obowiązujących przepisów. W kwestii ekspozycji na wysokie temperatury podczas pracy, przypomina ona pracodawcom o ich obowiązkach oraz prowadzi kontrole. Dodatkowo, na stronie PIP można znaleźć szczegółowe informacje oraz publikacje dotyczące pracy w ciężkich warunkach atmosferycznych.

Dbanie o zdrowie i bezpieczeństwo pracowników to nie tylko obowiązek wynikający z przepisów prawa, ale także wyraz szacunku wobec zespołu. Bezpieczeństwo to absolutna podstawa, ale unwestowanie w odpowiednie warunki pracy w ekstremalnych warunkach pogodowych przekłada się na lepsze samopoczucie pracowników, ich wydajność oraz zaufanie do pracodawcy.

Przestrzeganie zasad BHP i budowanie zdrowego środowiska pracy, które jest zarówno bezpieczne, jak i komfortowe dla zatrudnionych, jest kluczowe dla satysfakcji pracowników, co przekłada się również na reputację miejsca pracy. Odpowiednia organizacja pracy, regularne przerwy w zacienionych miejscach, zapewnienie dostępu do wody oraz wyposażenie pracowników w środki ochrony indywidualnej to podstawowe działania, które powinny zostać podjęte przez pracodawców w celu ochrony pracowników.